Ek smaak Afrikaans

Oudtshoorn Klein Karoo Nasionale Kunstefees

‘Het leven is een feest, maar je moet zelf de slingers ophangen’. Een wijze quote die we de afgelopen twee dagen nadrukkelijk memoriseerden en eerden op het KKNK festival in Oudtshoorn. Hanneke putte hier informatie en sfeer voor haar artikel over de Afrikanercultuur en ik peuterde een artikel los over de taal ‘Afrikaans’. Twee dagen vol cultuur, avontuur, emoties en uiteenlopende onvergetelijke herinneringen.

De vijf uur durende reis (heenweg 8 uur) naar Oudtshoorn is bepaald geen dagelijkse. De route slingert als een dunne darm door de bergen, dorpjes en stadjes kleven er als etterende klieren aan vast. Mooie plattelandsdorpjes zijn gelegen in vlakke dalletjes, met gouden hellingen erboven. De natuur is de beste kunstenaar. Met veel moeite beschrijft ons gele kever de bochten in het schilderachtige golvende berglandschap. Talloze lifters confronteren ons al snel met ‘KKNK’ borden en spandoeken en uitgestoken handen. In de regio Kaapstad geniet het Afrikaanse volksfestival dan ook enorme bekendheid en populariteit.

Maar onze volle bak biedt geen ruimte aan lifters. En een veilige trip kunnen we ze niet garanderen. Ons volkswagentje test ons tot in het uiterste, gaat soms verder dan we mogelijk achten en grenzen worden voortdurend verlegd. Ditmaal blaast de schurende wind de linker voorlamp met frame en al hardhandig uit zijn (ogenschijnlijk) veilige nest. Een uur zoeken naar de lamp levert slechts een verwrongen blikje op (zou dat het zijn???). De telefoniste van de Beetlecompany reageert erg behulpzaam: ‘Good God!!!!!!! Impossible’ piep piep piep. Een klein Afrikaans vrouwtje langs de weg helpt ons graag met zoeken, maar begrijpt ons niet. ‘Ek wil jullie helpen maar ek weet nie wat soek moe nie’ Uiteindelijk vervolgen we de reis maar zonder lamp. Zolang de zon schijnt is dat geen probleem.

Achtbaanheuvels en haarspeldbochten. Het vereist wat vaardigheden van een bestuurder. Met de geweldige vaart naar beneden voelt Hanneke zich net een Formule 1 coureur. De Beetle haalt echter maar net de 120 en klimt niet harder dan 80 km p/u. Maar met hoesten en proesten, komen we rond half zes veilig in Oudtshoorn aan. En binnen 10 minuten hebben we ons al verzekerd van een slaapplaats bij een plaatselijke bewoner ‘Wessel’. Hij biedt ons onderdak aan in zijn huis in aanmaak tussen stof, bouwvakgereedschap en cement. En natuurlijk slaan wij zijn aanbod niet af, integendeel. Alle kosten die we besparen zijn meegenomen. Wessel is dan ook een geschenk uit de hemel. ’S Avonds voorziet our local hero ons van een matras, wat lakens en kussens.

Oudtshoorn
Oudtshoorn is de hoofdstad van de Klein Karoo en beroemd om zijn struisvogels en struisvogelteelt. Daaraan dankt ze de bijnaam ‘verenhoofdstad van de wereld’. Bij het naderen van de stad komen we links en rechts langs de weg honderden struisvogels tegen (omdat we nergens echt stil kunnen staan, lukt het ons niet om foto’s te schieten). Buiten het centrum staan de struisvogelboerderijen en in het centrum van Oudtshoorn domineren de struisvogelrestaurants. Het is dan ook geen wonder dat het stadje aan de Grobbelaarsrivier, dat halverwege de 19de eeuw werd gesticht, zich vooral dankzij de struisvogelhandel ontwikkelde.

Het verhaal van veel Afrikaners loopt synchroon met Oudtshoorn en het kunstfestival (Herman van Veen trad hier eerder op). Op het KKNK, dit jaar voor de elfde keer, worden Afrikaanse helden geëerd en als ze (nog) niet bestaan worden ze wel uitgevonden. De Afrikaanse cultuur en taal moeten voortleven, is de boodschap die ook op shirtjes van ‘Ek smaak Afrikaans’ of Praat Afrikaans of hou jou bek’ worden uitgedragen. De Afrikaners verenigen en profileren zich op het festival om het ANC duidelijk te maken dat zij óók nog steeds deel uitmaken van de bevolking en dat er rekening met hun gehouden moet worden.

De overwegend blanke Afrikaners drinken en dansen, lachen en flirten. Overal staan stands, tentjes, caravans, uitgeklapte vrachtwagens en hooibergjes. Een mengeling van braaigeur (Struisvogels) en bierlucht maakt zich over Oudsthoorn meester. Afrikaners houden van alcohol!!!. Festivalgangers lopen rond met een instelling van (weer geen idee wie ik hier quote) ‘laat-klinken-die-glazen,- laat-schuimen-dat-bier, de-zorgen-voor-morgen, vandaag-het-plezier’. Interviews met trotse Afrikaners bevestigden dat beeld. ‘Hier kunne wy helemaal ons self syn’.

De lokale bevolking (voor driekwart gekleurd) klaagt steen en berg over de belachelijke hoge prijzen. Geld is één van de redenen waarom bijna 90 procent van de festivalgangers blank is. En… ik kan de locals niet ongelijk geven. Bellville is twee keer zo goedkoop. Het geld vliegt zonder het te beseffen uit onze handen.

De eerste show die we bekijken is gelijk ons hoogtepunt van het festival. Met zijn mimeshow ‘La Force du Silence’ bezorgt John Jacobs het publiek buikpijn van het lachen. De gekleurde Afrikaan leerde de technieken van de befaamde Franse mimekunstenaar Marcel Marceau. (Dezelfde man die Michael Jackson de ‘moonwalk’ aanleerde, ook voor John Jacobs een fluitje van een cent.) Bij het uitleggen van zijn sketches wisselt hij moeiteloos van Afrikaans naar Engels naar Frans in alle mogelijke volgorden.

De klassieke sketches van The Mask Maker zijn hilarisch. In vloeiende beweging staat zijn gezicht afwisselend (van masker) vrolijk, boos en klungelig blij. Nog vermakelijker zijn de bespiegelingen van de doucherituelen van de vrouw (verklaart helemaal waarom vrouwen er uren voor nodig hebben) en van de man (wie zou hij als voorbeeld hebben genomen???). Jacobs krijgt de lachers moeiteloos op zijn hand. Misschien een leuk idee voor l’animation de La Plaine Tonique.

Ook zijn beroemde sketches (hij won tweemaal ‘Die Kanna’) van The Passion of the Christ van Mel Gibson en The Last Samurai van Tom Cruise zijn indrukwekkend en meeslepend. Wat een talent!!! Na afloop sprak ik hem in het Frans aan (hij studeerde bijna 15 jaar lang in Parijs) wat een leuk en open gesprek teweeg bracht. Deze zomer toert hij door Frankrijk, dus als ik de kans krijg…..

Oeps
Als we ’s ochtends vroeg wakker worden in het nieuwe huis van Wessel, klinkt er een lichte kreet van schrik. De bouwvakkers waren niet op de hoogte gesteld van ons overnachten en één van hen is duidelijk verrast. Zijn toegeknepen ogen schichten heen en weer. Tegen onze zin in (we zijn helemaal gebroken) vormen we een attractie voor de vriendelijke bouwlieden. Snel spullen pakken en wegwezen…

Na uren rondstruinen op het enorme festival bekijken we de show van Leon Kruger. Een komediant met een rommelige, sullige motoriek. Bovendien vaak onverstaanbaar, schreeuwerig en vooral slungelig. En wat de taalbarrière wel passeert, voldoet slechts af en toe aan onze humornormen. En al die Afrikaners proberen ons er maar van te overtuigen dat Afrikaanse humor alle andere geestigheid (met name de Engelse) overtreft. Ik zet er na het zien van Kruger een groot aantal vraagtekens achter.

Back home
Tegen beter weten in vertrekken we pas rond half zes vanuit Oudtshoorn richting Bellville. Binnen een half uur is het donker. Alsof de zon achter de bergkam opeens opgaat en meteen daarop de nacht valt. Tegen acht uur is de lucht al zo zwart als de achterkant van een spiegel.

’S Avonds (voor gevoel ’s nachts) door onverlichte bergen rijden vol speldenbochten en achtbaanheuvels is een bijzondere ervaring die enorme concentratie vereist. Balancerend in de spanning van het autorijden, ervaar je gevoelens van eenheid met de weg. Wat mij betreft voor herhaling vatbaar. De terugweg overleven we op de koekjes van ‘Marie’ en een fastfoodstop bij een tankstation. Het slaaptekort inhalen in de auto is onmogelijk, al doezelen we om en om weg op het monotone geronk van de motor. De herrie van de kever begint te wennen...

Thuis aangekomen blijken we een nieuwe huisgenoot te hebben: Joe. Een leraar chemische technologie uit Tswana (Pretoria). Ook zijn twee vrienden blijven overnachten. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd. Maar natuurlijk gaat er wel een gedeelte van ons privacy aan verloren. (Misschien ben ik ook weer typisch Nederlander om dat op te merken).

Dan ons programma (die dagelijks verandert of wordt aangepast): morgen gaan we voor een kleine week naar Johannesburg voor artikelen en interviews en daarna reizen we (per bus) als het allemaal meezit door naar Zuid-Afrikaans Dordrecht. We’ll keep you updated!!

Groeten, liefs, kus

Nathanaël

PS: Voor al de mensen die er naar toegaan!!! Have fun met knuffelbeer Ali B. in Amigo's en laat me weten hoe het was!